Edita Saakian
De voormalige textielfabriek H. van Puijenbroek – tegenwoordig bekend onder de naam HAVEP – maakt groot deel uit van de geschiedenis van Goirle. “Ik herinner me het oude hek, tussen de betonnen paaltjes”, vertelt burgemeester Mark van Stappershoef. “Er was een grote poort met daarachter imposante gebouwen met karakteristieke ronde raampjes. Op de gevel stond: ‘B.V. H. van Puijenbroek’. Dat is me altijd bijgebleven.” De burgemeester van Goirle liep als jong kind langs de Tilburgse fabriek van Van Puijenbroek op weg naar zijn basisschool.
‘Twee Goirlese geheimen’
Jaren later, in juni 2015, vierde het bedrijf haar 150-jarig bestaan, waar Van Stappershoef als kabinetschef van de Noord-Brabantse commissaris van de Koning bij aanwezig was. Hij reikte het predicaat Koninklijk uit aan het bedrijf, een eer die slechts aan zo’n 200 Nederlandse bedrijven is toegekend.
Als je de burgemeester van Goirle vraagt naar wat Van Puijenbroek al die jaren betekende voor de geschiedenis van Goirle, begint hij misschien wel over twee Goirlese geheimen. “Voor de Tweede Wereldoorlog had Goirle al een openluchtzwembad, aangelegd door Eduard van Puijenbroek, met moderne voorzieningen zoals waterzuivering en verkleedcabines. De restanten zijn nog steeds zichtbaar in het dorp.”
Daarnaast was er de TWEM, de Tilburgse Wieler- en Motorbaan, gefinancierd door Van Puijenbroek en aangelegd in 1920. Deze baan kon maar liefst 14.000 toeschouwers herbergen, wat destijds uitzonderlijk was.
‘Jeh, wa denkte? Bij de Puij natuurlijk!’
Het bedrijf heeft een diepgewortelde invloed op de levens van oudere Goirlenaren. Bij bezoeken aan diamanten bruidsparen die hij vraagt naar hun werkzame leven, hoort de burgemeester vaak: “Jeh, wa denkte? Bij de Puij natuurlijk!” Ook vandaag de dag krijgt de geschiedenis van het bedrijf nieuw leven in de woonwijk Land van Anna, waar straten en pleinen zijn vernoemd naar de familie. “We mogen heel trots zijn op deze geschiedenis. Het is belangrijk dat die bewaard blijft en hiermee bevestigen we de onlosmakelijke band tussen gemeente Goirle en de Koninklijke van Puijenbroek textiel.”
Dat kan directeur Guus van Puijenbroek beamen. Hij deelt een persoonlijke herinnering aan het bedrijf van zijn familie: “Tijdens het 135-jarig jubileum in 2000 werd een bedrijfsfilm vertoond met oude foto’s. Er verscheen een foto van mijn opa toen hij twintig was, dezelfde leeftijd die ik toen had. De helft van de zaal draaide zich om naar mij. Het voelde alsof ik naar mezelf zat te kijken. Dat was een sleutelmoment waarop ik besefte: ‘Ik ben een vijfde generatie in een familiebedrijf. Hoe geweldig zou het zijn als ik hier na mijn studie ook een rol in mag spelen?'”
Directeuren oud-papier
Het behoud van het bedrijfsarchief is geen vanzelfsprekendheid, legt onderzoeker en schrijver Frank van Gils uit. In 2001 kregen hij en zijn achterneef Jef de opdracht om de archieven van Van Puijenbroek te inventariseren. “We noemden ons maar directeuren oud-papier”, grapt Frank. Het archief begint met een journaalboek uit 1865 van Hendrik van Puijenbroek, toen het bedrijf nog geen textielfabriek was en Hendrik een depot runde voor thuiswevers.
In de loop van vijf generaties werd het archief stukje bij beetje uitgebreid. “We kregen steeds meer materiaal van de familie, afkomstig uit verschillende kasten bij de ontruiming van het bedrijf. Niet al het materiaal overleefde de tand des tijds en soms moest er behandeld worden tegen schimmel. Soms moesten we als marsmannetjes, gewapend met masker en handschoenen, te werk gaan,” vertelt Guus van Puijenbroek.
Regionaal Archief
De fabriek moest op 1 april 2022 leeg zijn voor de nieuwe woonwijk Land van Anna. Het historische kantoorcomplex aan de Bergstraat, met de herkenbare sheddaken, de oude machinekamer, het ketelhuis en het fabriekscluster, zal plaatsmaken voor deze ontwikkeling.
De tientallen foto’s, journalen en posters zijn veilig opgeborgen in het Regionaal Archief Tilburg. Hoewel nog niet bekend is wanneer het materiaal gedigitaliseerd wordt, is het op dit moment al toegankelijk voor het publiek.
LEES OOK:
Van Eijndhoven schenkt een tijdmachine in de vorm van foto’s
Bart van Rijsewijk schenkt zijn videocollectie aan Regionaal archief
