Angela Weisz
“Je bent wel uit het veld geslagen”, zegt Joanne Mensert, artistiek leider bij Theater De Nieuwe Vorst. Het theater huist onder andere creatieve concepten zoals PechaKucha en Kulture to Kraak. Mensert wist dat de concurrentie groot zou zijn, omdat er altijd meer aanvragen zijn dan geld beschikbaar is. “Maar we hadden goede hoop vanwege de kwaliteit van onze activiteiten en ons aanbod. We hebben nu echt even tijd nodig om goed te onderzoeken wat we nog wel en niet kunnen doen. Dat is wel zorgelijk.”
Dat betekent dat je eigenlijk te horen krijgt: goed gedaan, mooi verhaal. Maar we hebben helaas geen geld voor je.
Dit jaar deed De Nieuwe Vorst voor het eerst een subsidieaanvraag bij de provincie Noord-Brabant en bij het Fonds voor Cultuurparticipatie. Het gevraagde bedrag bij de provincie was 480.000 euro voor vier jaar en was bedoeld om de extra activiteiten die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld, zoals de Kraakkelder, te behouden. “Voor beide subsidies geldt dat we onder de zaaglijn zijn gevallen”, legt Mensert uit. “Dat betekent dat je eigenlijk te horen krijgt: goed gedaan, mooi verhaal. Maar we hebben helaas geen geld voor je. En dat heeft voor ons wel gevolgen.”
Vernieuwd subsidiesysteem
Even vooropgesteld: Theater De Nieuwe Vorst ontvangt nog wel subsidie van de gemeente Tilburg. “Dat is voor ons de belangrijkste subsidie. We zullen niet omvallen, maar moeten ons nu echt beraden op de manier waarop we nog door kunnen gaan”, stelt Mensert.
De toewijzing van subsidies door de provincie, die dit jaar vernieuwd is, kent een opmerkelijke structuur. Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee categorieën: A en B. De grote landelijke instellingen die al direct door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) gesubsidieerd worden, vallen in categorie A. Deze instellingen, zoals Het Zuidelijk Toneel, kregen vrijwel gegarandeerd subsidie. De overige aanvragers, zoals Theater de Nieuwe Vorst, vielen in categorie B, waar slechts 13 van de 30 aanvragen werden gehonoreerd.
Daar waren veel kapers op de kust, die ook erg van elkaar verschillen.
“Het voelt oneerlijk”, zegt Mensert. “Voor de A-categorie leek de aanvraag een formaliteit. En eigenlijk lag daar, als ik het even heel plat sla, het zakje geld al op hen te wachten.” Bovendien mocht er in de A-categorie meer subsidie aangevraagd worden en was het totale budget voor zes podiumkunstinstellingen 13 miljoen euro. Aanzienlijk meer dan de 6.394.000 euro voor de B-categorie. “Daar waren veel kapers op de kust, die ook erg van elkaar verschillen. Nu moesten theaters en theatergezelschappen, die allebei een heel andere werkwijze hebben, aan dezelfde voorwaarden voldoen.”
Fouten in de adviezen
Er valt wat te zeggen over de manier waarop de adviezencommissie te werk gaat, zij baseert zich uitsluitend op een schriftelijke toetsing. Maar een bijkomend probleem is de kwaliteit van de adviezen waarop de afwijzingen zijn gebaseerd. Volgens Mensert bevatten deze veel fouten, zowel bij positief beoordeelde aanvragen als bij aanvragen waarbij de subsidie niet gehonoreerd is.
Ook De Nieuwe Vorst zegt geen uitzondering te zijn. “Er staan een aantal dingen in ons advies die niet kloppen of die verkeerd geinterpreteerd zijn. In mijn ogen hebben we dus puntenaftrek gekregen op oneigenlijke gronden.” Het theater heeft dan ook bezwaar ingediend tegen de afwijzing. Naar verwachting zullen veel andere instellingen hetzelfde doen.
Programmering onder druk
Mensert maakt zich zorgen over de toekomst. “Ik ben een optimistisch mens en geloof in de kracht van onze organisatie, maar we gaan wel dingen moeten veranderen. Onze bezoekers zullen dat dus ook merken. Ik zou toch wel durven zeggen dat de helft van mijn programmering onder druk staat, omdat gezelschappen die normaal bij ons spelen, nu zelf ook geen subsidie krijgen. Dat heeft invloed op wat wij kunnen aanbieden.”
Ik ben een optimistisch mens en geloof in de kracht van onze organisatie, maar we gaan wel dingen moeten veranderen
Ondanks de uitdagingen blijft ze hoopvol. “In Tilburg mogen wij ons echt gelukkig prijzen met de betrokkenheid van de wethouder en ambtenaren, die begrijpen wat we nodig hebben.” De culturele sector in Noord-Brabant zet zich schrap voor de toekomst. Mensert hoopt dat beleidsmakers wakker worden en inzien dat er iets moet veranderen in het subsidiesysteem. “De huidige situatie toont aan dat het systeem rammelt. Dit gaat echt nog een staartje krijgen.”
Reactie Provincie Noord-Brabant De redactie van Omroep Tilburg stelde in het kader van wederhoor vragen aan de Gedeputeerde. Een woordvoerder van de provincie Noord-Brabant gaf de volgende reactie: In zijn algemeenheid: De provincie Noord-Brabant stimuleert in het kader van het beleidskader Levendig Brabant projecten van professionele kunstinstellingen in de periode 2025-2028. Een onafhankelijk commissie heeft 99 aanvragen beoordeeld. Daarvan zijn 53 stuks gehonoreerd. In het totaal trekt de provincie Noord-Brabant in de periode 2025-2028 een bedrag van 33,5 miljoen euro uit. De aanvragers krijgen uitsluitsel per brief. Ondanks grote zorgvuldigheid kan een fout nooit worden uitgesloten. Als een aanvrager van mening is dat er een fout is gemaakt, dan kan er gebruik worden gemaakt van de bezwaarprocedure, zoals beschreven in de brief. Natuurlijk volgt er daarna persoonlijk contact. Of het gevolgen heeft voor de huidige subsidielijst is nu niet aan de orde. Voor de periode 2025-2028 zijn de subsidies inmiddels vastgesteld. Als provincie zijn we gelukkig goed bekend met het culturele veld. Echter, de adviescommissie is een onafhankelijke commissie die geen onderdeel uitmaakt van de provincie. Wel gaan wij deze subsidieregeling in het algemeen evalueren. De uitkomsten daarvan kunnen leiden tot een eventueel andere aanpak in de toekomst.
LEES OOK:
Verborgen geschiedenis van Tilburg: Hoe het koloniaal verleden nog altijd doorklinkt
