Wiflred van der Velden“Victor Schepens is een bejaarde WO II-verzetsstrijder. Schepens lijdt aan dementie maar wil zijn verhaal na lange tijd alsnog kwijt. En voordat hij afsluitend een speech houdt als een van de laatste nog levende ‘weerstanders’ laat hij zich interviewen door twee journalisten. Wat is er echt gebeurd, zoveel jaren terug? Hoe groot was zijn rol werkelijk? Hoe is het eigenlijk afgelopen met zijn medeonderduikers en waarom heeft hij over hen altijd zo weinig verteld? Met hun vragen drijven de journalisten elkaar en Schepens tot wanhoop en frustratie.”
Een theatrale tekstvoordracht van Tom Lanoye bij Factorium Podiumkunsten, gespeeld door Han Kerckhoffs, Lowie van Oers en Janneke Remmers van Het Zuidelijk Toneel.
Tekst: Wilfred van der Velden
Theater Na de Dam
Theater Na de Dam geeft elk jaar opdracht voor een nieuwe theatertekst over de Tweede Wereldoorlog. Dit keer is het stuk geschreven door Tom Lanoye, romancier, dichter, columnist, scenarist en theaterauteur. Tijdens deze nationale traditie worden op 4 mei in het hele land voorstellingen over de Tweede Wereldoorlog opgevoerd. En vaak staat men daarin, via die oorlog, stil bij de wereld van vandaag.
‘Verloren Vader’
De voorstelling werd op elf plaatsen in Nederland tegelijk gespeeld. Het stuk hield het midden tussen een toneelstuk en een gelezen voordracht. Daarom hielden de drie spelers dan ook de tekst letterlijk bij de hand tijdens het stuk dat ruim een uur duurde. Het podium was eenvoudig ingericht en bestond uit een tafel met drie stoelen, drie staande microfoons en een katheder. De voordracht werd aan tafel uitgevoerd in de vorm van een interview. Daarbij lieten de journalisten het niet na om de verzetsheld het vuur na aan de schenen te leggen. Waarom had hij niet meer gedaan? En waarom had hij de oorlogsburgemeester niet gedood? Wat was de reden van zijn vertrek tijdens een onderduikperiode? En waarom had hij daarbij zijn lotgenoten alleen achtergelaten?
Dat laatste had een hartverscheurende reden en werd voorgedragen in de vorm van een flashback. Achter de staande microfoons droegen de spelers, in het halfduister, een gesprek voor dat zo’n 75 jaar geleden plaatsvond. Een gesprek tussen Victor Schepens en zijn twee lotgenoten, het echtpaar Giti en Jean Schreiber. Victor en Giti waren verliefd geworden en zij was inmiddels zwanger. Omdat hij hulp wilde halen en het echtpaar wilde redden, vertrok Victor om later terug te komen en te ontdekken dat het onderduikadres volledig was verwoest, zonder enig spoor van Jean en Giti.
Zijn hele verdere leven lang heeft Victor zich afgevraagd of ze waren ontkomen, gedood of opgepakt. Bang om te ontdekken wat er met Giti was gebeurd en met hun (ongeboren?) kind. In zijn verdere leven is Victor nooit getrouwd en nooit kreeg hij kinderen.
Stilstaan bij de wereld van vandaag
Schepens toespraak achter het katheder was ten slotte geen uiteenzetting van wat hem is overkomen in de Tweede Wereldoorlog. Maar wel ging hij in op individuele en gemeenschappelijke keuzes die kunnen leiden tot zoiets verschrikkelijks als een wereldoorlog. En daarbij schuwde hij geen zelfkritiek. Daarom hield hij het publiek voor dat wij onszelf (Europa) als “bedenkers” van de vrije wereld waarin we allen gelijk zijn, superieur voelen aan iedereen die niet zo denkt. Onder andere met deze tegenstrijdigheid vroeg hij zich af of “herdenking van het verleden mogelijk is zonder verantwoording in het heden”.
