Collin Beijk
Het dubbelgraf van Johanna Ledel (1867-1944) en Florina Troch (1865-1935) ligt vlakbij de ingang van begraafplaats ‘t Heike aan de Bredaseweg net buiten het centrum van de stad. Het is de oudste begraafplaats van Tilburg. Het graf werd begin 2020 net op tijd gered door het COC Breda/Tilburg, de belangenvereniging voor de LHTBIQ+-gemeenschap.
Het graf stond al jaren op de nominatie om geruimd te worden. Johanna en Florina hadden namelijk geen nabestaanden meer en de grafrechten waren al vijf jaar niet betaald. Parochie de Goede Herder mocht het graf ruimen, maar deed dat niet.
“Zo’n belangrijke plek mocht niet verloren gaan.”
Het COC heeft begin 2020 de grafrechten voor vijf jaar vastgelegd. “Zo’n belangrijke plek voor onze gemeenschap mocht niet verloren gaan”, vertelt voorzitter Pien Adriana Merkx. “We wilden proberen om het een monument te maken en dat is nu gelukt”, vertelt ze trots. “Ik ga er nu elke week even langs het graf om het netjes te houden.”
Dat de belangenvereniging voor de homogemeenschap het bijzondere dubbelgraf op het spoor kwam, was toeval. “Voor het boek Van Willem II tot Roze Maandag is door auteur Luc Brants onderzoek gedaan naar de roze geschiedenis van Tilburg. Daarin stond ook het verhaal van Johanna en Florina.”
Helemaal zeker is het niet dat Johanna en Florina een liefdesrelatie hadden. Bijna een eeuw geleden was homoseksualiteit nog ongepast en zelfs strafbaar. Daar werd dus niet over gesproken. Er zijn echter genoeg hints dat de twee vrouwen meer dan ‘goede vriendinnen’ waren.
Ze woonden openlijk samen en Johanna liet in 1923 een huis voor Florina bouwen aan de Professor Dondersstraat in Tilburg. Die woning draagt nog altijd de naam ‘Flora’. Dat de twee vrouwen begraven liggen in een dubbelgraf zegt ook veel.
“Biseksualiteit is geen modegril.”
Merkx is blij dat diversiteit nu meer omarmd wordt, maar vindt wel dat daar een verleden bij hoort. “Biseksualiteit is geen modegril. Koning Willem II was in de negentiende eeuw al biseksueel en lesbische vrouwen een eeuw later ook. Het graf van Johanna en Florina levert het bewijs.”.
Volgens Rolph Dols, wethouder Inclusie, laat de monumentenstatus zien dat de LHBTIQ+ gemeenschap ertoe doe in Tilburg en hier een plek heeft. “En daar start een inclusieve samenleving wat mij betreft; het gevoel hebben maar vooral geven dat iedereen er mag zijn en dat je ertoe doet. “
“De woning van het stel kan ook een monument worden.”
De commissie die de aanvraag van de monumentenstatus behandelde, oordeelde niet alleen positief over graf. “Ze deden ook de suggestie om het pand aan de Professor Dondersstraat op den duur een monument te maken.”
Doordat het graf nu een monument is, kunnen er subsidies aangevraagd worden om het beter te onderhouden. “We hopen dat het een symbool wordt en blijft voor onze gemeenschap, maar wel op een respectvolle manier”, besluit Merkx.
