Tilburgs oudste park door de jaren heen: van herdgang en mogelijke haven tot Wilhelminapark

Nog lang voordat het Wilhelminapark überhaupt op de tekentafels lag, heette het ‘herdgang Veldhoven’. Een driehoekig veld waarop boeren uit omstreken gezamenlijk hun vee lieten grazen. In de middeleeuwen waren herdgangen typerend voor de plattegrond van Midden-Brabant. Tot op de dag van vandaag kun je de restanten hiervan nog in heel Tilburg terugvinden. De Heuvel, het Korvelplein en het Wilhelminapark zijn de meest bekende voorbeelden van oude herdgangen. 

Wilhelminakanaal
Rond 1895 waren er plannen om op de plek van herdgang Veldhoven een haven aan te leggen. Hier zou het Wilhelminakanaal op uitmonden dat toen nog gegraven moest worden. Twee jaar later, in 1897 veranderden onze Tilburgse voorouders van gedachte: de herdgang zou een wandelpark worden. Het park werd vernoemd naar aankomend koningin Wilhelmina, die een jaar later op de troon zou gaan zitten en daar vijftig jaar op zou blijven. 

Het plan voor het Wilhelminapark stond vast. Nu was het zoeken naar de juiste man om het park vorm te geven. Dat werd tuin- en landschapsarchitect Leonard Springer. Door de jaren heen had Springer al een aardig CV opgebouwd aan tuinen en parken door heel Nederland, zoals het Rijsterborgherpark in Deventer en het Oosterpark in Amsterdam. Later zou hij ook het Leijpark in Tilburg ontwerpen(1919). 

Duitse bezetting
Springer ontwierp drie varianten voor het Wilhelminapark. Er werd gekozen voor de meest romantische variant in Engelse landschapsstijl. Springer stond bekend om zijn kennis van bomen. Veel van zijn bomen die in 1898 geplant werden, zoals de Driekleurige beuk, de Katsuraboom en de Amerikaanse paardenkastanje, vind je terug in het park. De oudste boom in het Wilhelminapark, de Huntingdon-iep, is overigens zo’n 50 jaar ouder dan het park zelf. Hij stond al op de herdgang Veldhoven en werd door Springer meegenomen in het originele ontwerp.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog veranderden onze oosterburen de naam van het park. De Duitsers wilden af van de naam Wilhelmina en noemden het park ’t Noorderpark. Na de bezetting kreeg het Wilhelminapark haar oude naam weer terug. Om dit te vieren werden er in 1945 nog een hele reeks bomen bijgeplant, waaronder de Scharlaken eik, de Zakdoekjesboom en de Hangende zilverlinde.  

Slechte naam
In de jaren ‘80 en ‘90 begon het park een slechte naam te krijgen in Tilburg. Prostitutie, openbaar drugsgebruik en dak- en thuislozen begonnen het beeld van het park steeds meer te bepalen.
Reden genoeg voor de gemeente om in 1996 het park op de schop te nemen. Bij de restauratie werden de originele ideeën van Springer weer naar boven gehaald. Het park moest een meer open, en daarmee veiliger gevoel krijgen. Daarnaast werd een fontein met pomp in de vijver geplaatst om deze schoon en gezond te houden. Om het park heen verrees een verhoogde rand om het los te koppelen van de omringende wegen.

Ruim 125 jaar na de officiële opening, is het Wilhelminapark nog altijd een van Tilburgs meest kenmerkende parken. En dat wordt gevierd. Leonard Springer mag met trots terugblikken.