Actie tegen illegale sekswerkers was zelf illegaal, zegt geschokte jurist

De werkplek van een sekswerker in Waalwijk (foto: Tom van den Oetelaar).

De actie vorige week in Midden-Brabant tegen illegale sekswerkers is zelf illegaal. Dat zegt Marjan Wijers, jurist en bestuurslid van Sekswerkexpertise, een platform voor positieverbetering van sekswerkers. Volgens haar hadden gemeente en politie zonder toestemming nooit huizen van sekswerkers mogen binnenvallen, zeker niet met media in hun kielzog. “Ik ben echt geschokt.”

Wijers klom in de pen toen ze het verhaal bij Omroep Brabant las over een inval bij sekswerkers, waarbij een handhaver zich voordeed als klant. Zo kwam hij bij de sekswerkers binnen. Dat gemeente en politie zo werken, vindt ze onacceptabel en helpt niet om misstanden te voorkomen: “Het mag gewoon niet. Het is onrechtmatig en in strijd met het recht op privacy. Als het om verdachten van een misdrijf gaat, moet de politie bijvoorbeeld een huiszoekingsbevel hebben om binnen te komen. Maar hier ging het om mogelijke slachtoffers. En als het om handhavers van de gemeente gaat, moeten die toestemming vragen om binnen te komen en een toestemmingsformulier laten tekenen.”

“Het is intimidatie, als agenten en handhavers uit allerlei hoeken springen.”

Volgens het bestuursrecht moeten burgers meewerken met de handhavers, volgens Wijers, maar dat wil volgens haar niet zeggen dat die zonder toestemming zomaar binnen kunnen stappen. “Als er vier politieagenten en handhavers uit allerlei hoeken springen, en in dit geval ook nog vergezeld van de pers, is dat een vorm van intimidatie. Ik denk niet dat je dat als vrijwillige toestemming kunt zien.”

Het BIT Hart van Brabant bestrijdt dat ze illegaal het pand van een sekswerker binnengaan. “Toezichthouders van de gemeente legitimeren zich bij deze controleactie meteen aan de deur. Ook vragen zij toestemming om de woning te betreden. Daarmee hanteert het BIT Hart van Brabant eenzelfde werkwijze als bij vergelijkbare acties in heel Nederland.”

Bij de controle donderdagavond, door meerdere teams tegelijkertijd, bleken van de 15 sekswerkers er 14 niet de juiste papieren te hebben. Omroep Brabant was bij de inval aanwezig en deed verslag.

Wijers is in Engeland gepromoveerd op rechten van sekswerkers. Ze maakt zich boos over de manier waarop gemeenten en politie doen alsof ze zogenaamde. ‘illegale’ sekswerkers op deze manier helpen: “Als je werkelijk misstanden wilt bestrijden, moet je zorgen dat sekswerkers dezelfde rechten hebben als andere burgers.”

“Je moet zorgen dat sekswerkers veilig naar de politie kunnen.”

Want die hebben ze volgens Wijers op dit moment niet: “Om te beginnen moet je zorgen dat sekswerkers altijd, onder alle omstandigheden, veilig en zonder angst naar de politie kunnen stappen. Zonder het gevaar dat je uit je huis wordt gezet, een boete krijgt of het land wordt uitgezet. “Deze actie lijkt meer een actie om illegale vreemdelingen op te sporen dan om slachtoffers van mensenhandel te helpen. Wees daar dan eerlijk over.”

Bordeelverbod opgeheven

In 2000 werd het bordeelverbod opgeheven en werden gemeenten verantwoordelijk voor het prostitutiebeleid. Sinds die tijd is het aantal vergunde bordelen met ongeveer driekwart afgenomen. In de meeste gemeenten is het bovendien verboden om zelfstandig vanuit huis te werken als prostituee. Tilburg is een uitzondering. Daar mag je zonder vergunning wel vanuit huis werken.

Het Bestuurlijk Interventie Team (BIT), dat de invallen in huizen van sekswerkers regelmatig organiseert, zegt dat te doen om een einde te maken aan mensenhandel en illegale uitbuiting van prostituees. Na de invallen van vorige week krijgen de sekswerkers meteen het aanbod om te gaan praten met Prostitutie Maatschappelijk Werk.

“Wat als prostitutie de enige manier is om aan geld te komen?”

Maar Wijers verwacht daar weinig van: ”Als prostitutie de enige manier is om aan geld te komen? Of als je geen kans op ander werk hebt? Wat gaat de hulpverlening daar dan aan doen? Gaan ze verblijfspapieren regelen? Een andere baan regelen? Nee. De consequentie van dit soort acties is dat je dan nog steeds geen papieren hebt en gewoon het land wordt uitgezet.”

De juriste wil ook af van het label ‘zielig’ dat op mensen wordt geplakt die in de seksindustrie werken: “Als je gewoon je eigen zaken kunt regelen en je kunt zelf bepalen met wie je wat doet, dan kan sekswerk prima werk zijn. Als het onder dwang gebeurt, dan is het gedwongen arbeid en dat is een misdrijf. Maar dat geldt voor de aspergesteker ook.”

Wat het BIT vorige week bij sekswerkers in Midden-Brabant heeft gedaan, is volgens Marjan Wijers niet de manier. “Je hebt hier niks opgespoord. Het enige wat je hebt gedaan, is het vertrouwen in hulpverlening en politie nog minder gemaakt. Zo’n actie als deze maakt mensen alleen maar banger voor autoriteiten.”

Wijers wil met haar kritiek ervoor zorgen dat politie en gemeenten de sekswerkers zelf betrekken bij de acties die ze uitvoeren en het beleid dat ze maken. In de hoop dat in Nederland er op dezelfde manier met sekswerkers wordt omgegaan als in Belgie. Daar kunnen sekswerkers sinds dinsdag in loondienst werken met een officieel arbeidscontract. Ze hebben zo ook toegang tot sociale zekerheden als pensioen, zwangerschapsverlof en ontslagbescherming. Wijers: “We willen dolgraag meepraten, morgen al.”

Het BIT Hart van Brabant zegt dat ze de reactie van het platform voor positieverbetering van sekswerkers betreurt. “Wij dienen hetzelfde belang. Onderdeel van de controle is het binnen 24 uur bieden van hulp aan sekswerkers die dat wensen. De bestuurlijke maatregelen van de gemeente, bijvoorbeeld een boete, zijn bij deze acties nooit direct gericht op de sekswerkers zelf.”

Marjan Wijers (archieffoto).
Marjan Wijers (archieffoto Omroep Brabant).

Omroep Brabant