Edita Saakian
Wat begon als een idee is in een paar dagen tijd uitgegroeid tot een breed gedragen beweging. De boodschap is simpel, maar krachtig: spreek je uit tegen seksistisch gedrag – ook als het ‘maar een grapje’ lijkt. En vooral: doe gewoon normaal.
De directe aanleiding voor de campagne waren meerdere pijnlijke nieuwsberichten over seksueel geweld en vrouwenmoorden, vertelt Elysa. En de inspiratie komt van deze post. “We zagen een patroon: de verontwaardiging kwam vooral van vrouwen. Toen dachten we: dit moet veranderen. Mannen moeten óók hun mond open gaan trekken.”
De campagne richt zich daarom bewust op mannen, vooral jonge mannen. “Zij zijn statistisch vaker dader én worden beïnvloed door rolmodellen als Andrew Tate. Dan moet je je communicatie daar ook op aanpassen”, legt Elysa uit. Daarom ziet het campagnebeeld eruit als een gesprek op Instagram. Herkenbaar, toegankelijk – en direct.
Niet weer de schuld bij vrouwen
Jenny en Elysa startten de campagne niet zomaar. Volgens het Trimbos-instituut maakte 85 procent van de vrouwen vorig jaar tijdens het uitgaan seksueel grensoverschrijdend gedrag mee. Uit recent onderzoek van Pointer blijkt dat een kwart van de jonge mannen denkt dat vrouwen liegen over seksueel geweld.
“Wat we vooral willen doorbreken,” zegt Elysa, “is het idee dat het ‘niet zo erg’ is. Dat vrouwen er zelf om vragen. Of dat we het moeten oplossen door vrouwen te vertellen niet alleen over straat te gaan. De focus moet eindelijk eens verschuiven naar de dader – en die is in 91 procent van de gevallen een man.”
‘De kleine dingen’ zijn niet onschuldig
Een belangrijk onderdeel van de campagne is het benoemen van ogenschijnlijk ‘kleine’ vormen van seksisme: een seksistische grap, het objectiveren van vrouwen, of het verspreiden van stereotypes. “Daar begint het mee”, zegt Elysa. “Als je dat normaliseert, leg je een voedingsbodem voor ernstiger geweld. En dat blijkt ook uit onderzoek: kleedkamerpraat en misogyne grappen hebben effect op hoe mannen de wereld – en vrouwen – zien.”
Dat ‘de kleine dingen’ grote gevolgen kunnen hebben, ziet Elysa ook terug in haar werk als De Pijnjournalist. Sinds 2021 schrijft ze openhartig over seksueel geweld, misbruik en de maatschappelijke systemen die dit mogelijk maken. “Ik merk dat steeds meer vrouwen zich herkennen in de verhalen die ik deel. En ook mannen beginnen zich af te vragen: heb ik zelf misschien ooit een grens overschreden, zonder het door te hebben?”
Massaal gedeeld
De kracht van de campagne zit in de eenvoud. “Doe het gewoon niet”, klinkt het simpel, maar doeltreffend. “Geen rocket science, gewoon gezond verstand.” En die heldere boodschap lijkt aan te slaan: de actiekit is inmiddels honderden keren gedownload, en mensen geven er hun eigen draai aan. Er zijn storyposts in meerdere talen, waaronder Arabisch. “Juist in gemeenschappen waar het gesprek nog lastiger ligt, willen we ruimte bieden”, zegt Elysa.
De campagne is gelanceerd in Tilburg, maar verspreidt zich snel naar andere delen van het land. “Dat mensen hun eigen ervaringen en stemmen eraan toevoegen, vind ik misschien nog wel het mooist. Het is geen campagne van ons, het is van iedereen die het beu is dat vrouwen keer op keer verantwoordelijk worden gehouden voor het geweld dat hen wordt aangedaan.”
“We kunnen niet meer terug”
Toch voelt Elysa ook frustratie. “We hebben de afgelopen jaren vooruitgang geboekt in bewustwording. Maar dan zie je een rechter in België die een verkrachtingsverdachte vrijspreekt omdat hij ‘talentvol’ is, en dan voelt het alsof we ineens weer tien stappen teruggaan.” Toch geeft die frustratie ook brandstof. “Want we kunnen en mogen niet terug. De woede die nu loskomt, laat zien dat mensen het zat zijn. En dat geeft hoop.”
