Edita Saakian
Sinds de oprichting van Kumpulan zetten vrijwilligers zich onvermoeibaar in om deze gemeenschap een plek te bieden. Vrijwilligers zoals Ben van den Brand, die voor dit speciale jubileum in een kleurrijk Batik-shirt gehuld is, spelen daarin een belangrijke rol. “Je kunt hier geen Surinamers, Nederlanders of Vietnamezen zetten”, zegt hij, terwijl hij naar de tafel wijst waar zo’n twintig ouderen plaatsnemen. “Zij delen dezelfde geschiedenis. Ze zouden je kunnen worden voorgesteld als de eerste vluchtelingen na de oorlog in Nederlands-Indië. Ze hebben de verschrikkingen van de oorlog overleefd. Dat verdriet delen ze met elkaar.”
“Ze willen verder, en delen de lasten”
In de keuken worden door vrijwilligers met zorg borden gevuld met rijst, boontjes en rundvlees. Ter ere van het jubileum is ook burgemeester Theo Weterings aanwezig. “We willen dat zoveel mogelijk Indiërs weten dat ze hier welkom zijn. Een bezoek van de burgemeester kan daarbij helpen”, legt Ben uit. Na 45 jaar in de zorg te hebben gewerkt, geeft hij zijn tijd nu volledig aan de Kumpulan Orang Tua, wat ‘bijeenkomst voor de oudere mens’ betekent.
De groep die hier samenkomt, is hecht. Ze kennen elkaar van hun tijd als vluchtelingen, van opvangplek naar opvangplek, totdat ze uiteindelijk een vaste plek vonden. “Er wordt niet geklaagd”, vertelt Ben. “Ze accepteren wat hen is overkomen, willen verder en delen hun lasten samen.” Toch zijn er woensdagen waarop een enkeling met verdriet worstelt en herinneringen ophaalt.
Tekst gaat verder onder de foto
“We begrijpen elkaars ervaringen”
Beatrix de Lange, die sinds 2016 regelmatig aanwezig is, herinnert zich de verdrietige dagen na het overlijden van haar echtgenoot in mei. “Na zijn overlijden werd me gevraagd om naar de Kumpulan te komen. Ik had nee willen zeggen, maar ik ben blij dat ik het weer heb geprobeerd.” De Kumpulan voelt als een tweede thuis, zegt ze.
Beatrix weet nog goed hoe ze bij de hier terechtkwam. “Mijn man en ik verhuisden naar de Academielaan in Tilburg. Hij kreeg thuiszorg en zo hoorde hij over Kumpulan. We begonnen er vanaf 2016 elke woensdag te komen.” Voor Beatrix is de groep een baken van gezelligheid. “We delen alles met elkaar en begrijpen elkaars ervaringen. We praten over ons geboorteland, de oorlog, onze komst naar Nederland, onze eetgewoonten en cultuur.”
“Het is een pijn die blijft”
Beatrix werd geboren in Jakarta; haar vader was afkomstig uit Dordrecht en trouwde met een Indische vrouw. Tijdens de oorlog werd hij gevangengenomen en vlak voor het einde van de oorlog werd hij geëxecuteerd. De apotheek van haar vader in Jakarta moest door haar moeder als drogisterij worden voortgezet. In 1955 emigreerden ze naar Nederland, toen Beatrix 17 jaar oud was.
De herinneringen aan hun vertrek blijven als een doordringende pijn. Ze verlieten Jakarta aan boord van het passagiersschip Johan van Oldenbarnevelt, op weg naar Nederland. Het moment van vertrek was markant; drie keer klonk een doordringende, rauwe fluittoon die door merg en been ging. “Het geluid was zo intens, zo indringend, dat het kippenvel op je huid zette. Na de derde fluittoon begon het schip langzaam aan de reis. Het denken aan dat vertrek doet me nog steeds veel pijn, zelfs nu. Het is een pijn die blijft.”
“Toch blijft het bij je”
De liefde voor Indonesië is nooit verdwenen en heeft haar dochters beïnvloed. “Mijn oudste dochter bezocht een Indisch museum in Den Haag en vond daar een sticker met de tekst: ‘Ik ben een indo en ik blijf een indo.’ Ze heeft die voor mij meegenomen, en die staat nu in onze huiskamer. Ik probeer onze cultuur door te geven aan mijn kinderen en kleinkinderen.”
Haar echtgenoot had een grote wens: “Dat alle kinderen en kleinkinderen één keer samen zouden zijn bij de Indische herdenking. Die wens wordt morgen vervuld. Helaas kan hij er niet bij zijn.” Op 15 augustus vindt de Nederlands-Indië herdenking plaats in het Vrijheidspark. Een groot aantal leden van Kumpulan is ieder jaar aanwezig. “Het is al zo lang geleden, maar toch blijft het bij je. We herdenken de mensen zoals mijn vader, die daar is overleden, en mijn man, die in Indonesië in zowel een Japans als een Indonesisch kamp heeft gezeten. Hij heeft veel geleden.”
